ใบความรู้ที่ 2.4 หน่วยที่ 2 งานเกษตร เรื่องวิธีการขยายพันธุ์พืช ง 23105 ม.3

ใบความรู้ที่ 2.4  หน่วยที่ 2 (งานเกษตร) เรื่องวิธีการขยายพันธุ์พืช  การตอนกิ่ง  การทาบกิ่ง  การติดตา  การเสียบยอด  การตัดชำ  ง 23105 ม.3
1   การตอนกิ่ง  คือการทำให้กิ่งหรือต้นพืชเกิดรากขณะติดอยู่กับต้นแม่จะทำให้ได้ต้นพืชต้นใหม่ที่มีลักษณะทางสายพันธุ์เหมือนกับต้นแม่ทุกประการ  พืชที่นิยมนำมาตอนกิ่ง เช่น มะนาว  กุหลาบ  โกสน  เป็นต้น
  การตอนกิ่ง  มีขั้นตอนดังนี้
1.  เลือกกิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อนที่สมบูรณ์  ใบงาม  ไม่มีโรค  หรือแมลงทำลาย  ตามปกติมักจะเลือกกิ่งกระโดงซึ่งอาจเป็นกิ่งกระโดงตั้งหรือกระโดงครีบก็ได้
2.  ทำแผลกิ่งโดยควั่นกิ่งลอกเอาเปลือกออก  แล้วขูดเนื้อเยื่อเจริญที่เป็นเมือกลื่น ๆ ออกเพื่อตัดทางลำเลียงอาหาร
3.  ทาฮอร์โมนเร่งรากบริเวณรอยแผลบนกิ่งตอน  จะช่วยให้กิ่งพืชออกรากเร็ว  มีรากมากขึ้นและรากเจริญเร็วขึ้น
4.  หุ้มกิ่งตอนโดยนำตุ้มตอนซึ่งเป็นขุยมะพร้าวที่แช่น้ำ  แล้วบีบหมาด ๆ อัดลงในถุงพลาสติกผูกปากถุงให้แน่นมาผ่าตามยาว  แล้วนำไปหุ้มบนรอยแผลของกิ่งตอน มัดด้วยเชือกทั้งบนและล่างรอยแผล หลังตอนกิ่ง 3-5  วัน จะต้องรดน้ำตุ้มตอนแล้วหุ้มผ้าพลาสติกให้มิดถ้ามีมดเจาะผ้าพลาสติกทำให้ตุ้มตอนแห้งให้ใช้เข็มฉีดยาฉีดน้ำเข้าไปในตุ้มตอน  5-7  วันต่อครั้งจนกว่ารากจะงอก
5.เมื่อกิ่งตอนมีรากงอกแทงผ่านขุยมะพร้าวและเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเหลือง  สีน้ำตาลปลายรากมีสีขาว  และมีจำนวนมากพอให้ตัดกิ่งตอนไปชำในภาชนะ  กระถาง  หรือถุงพลาสติกเพื่อรอการย้ายปลูกต่อไป




2.  การทาบกิ่ง  คือการนำต้นพืช  2  ต้น  ที่มีระบบรากมาเชื่อมต่อกิ่งกัน  ซึ่งเป็นต้นพันธุ์เดียวกันโดยต้นตอที่นำมาทาบกิ่งจะทำหน้าที่เป็นระบบรากอาหารให้กับต้นพันธุ์ดี  พืชที่นิยมนำมาทาบกิ่ง เช่น  มะเขือเทศ  บวบ  มะขาม
การทาบกิ่ง  มีขั้นตอนดังนี้
1.  เลือกกิิ่งกึ่งแก่กึ่งอ่อนที่สมบูรณ์ไม่มีโรคและแมลงทำลาย
2.  เฉือนกิ่งพันธุ์ดีให้เป็นรูปโล่  ยาวประมาณ  1-2  นิ้วแล้วเฉือนต้นตอให้เป็นแผลเว้าเเข้าไปเล็กน้อย
3.  ประกอบแผลต้นตอเข้ากับกิ่งพันธุ์ดี  พันพลาสติกให้แน่น แล้วมัดต้นตอกับกิ่งพันะุ์ด้วยเชือกหรือลวด
4.  ประมาณ  4-7  สัปดาห์  แผลจะติดกันดี  รากตุ้ม  ต้นตอจะงอกแทงผ่านวัสดุและเริ่มมีสีน้ำตาล  ปลายรากสีขาวและมีจำนวนมากจึงตัดนำลงถุงเพาะชำพร้อมปักหลักค้ำยันต้นเพื่อป้องกันต้นล้ม



3.  การติดตา  คือการนำแผ่นตาจากกิ่งพันธุ์ดีไปติดบนต้นตอเพื่อเชื่อมประสานส่วนของต้นพืชเข้าด้วยกัน  ให้เจริญเป็นพืชต้นเดียวกัน  เชื่อมประสานส่วนของต้นพืชเข้าด้วยกัน  พืชที่นิยมนำมาติดตา เช่นมะม่วง  กุหลาบ  เฟื่องฟ้า  เป็นต้น
   การติดตา  มีขั้นตอนดังนี้
1.  เลือกต้นตอในส่วนที่เป็นสีเขียวปนน้ำตาล  แล้วกรีดต้นตอจากบนลงล่าง  2  รอบ ห่างกันประมาณ  1 ใน 3 ของเส้นรอบวงของต้นตอ  ความยาวประาณ  6-7  เซนติเมตร
2.  ตัดขวางรอยกรีดด้านบน  แล้วลอกเปลือกออกจากด้านบนลงด้านล่าง  ตัดเปลือกที่ลอกออกให้เหลือด้านล่างยาวประมาณ  1  เซนติเมตร
3.  เฉือนแผ่นตา  ยาวประมาณ 7-10  เซนติเมตร ลอกเนื้อไม้ออกแล้วตัดแผ่นตาด้านล่างทิ้ง
4.  สอดแผ่นตาลงไปในเปลือกต้นตอโดยให้ตาตั้งขึ้นแล้วพันด้วยพลาสติกให้แน่น
5.  ประมาณ  7-10  วัน เปิดพลาสติกออกแล้วพันใหม่โดยเว้นช่องให้ตาโผล่ออกมา  ทิ้งไว้ประมาณ  2-3  สัปดาห์จึงตัดยอดต้นเดิมแล้วกรีดพลาสติกออก


4.  การเสียบยอด  คือการเชื่อมประสานเนื้อเยื่อของต้นพืช  2  ต้น  เข้าด้วยกันเพื่อให้เจริญเติบโตเป็นต้นเดียวกันพืชที่นิยมนำมาเสียบยอด  เช่น  ลำไย  ทุเรียน  ลองกองเป็นต้น
  การเสียบยอด  มีขั้นตอนดังนี้
1.  ตัดยอดต้นตอให้สูงจากพื้นดินประมาณ  10  เซนติเมตรแล้วผ่ากลางลำต้นของต้นตอให้ลึกประมาณ  3-4  เซซนติเมตร
2.  เฉือนยอดพันธุ์ดีเป็นรูปลิ่มยาวประมาณ  3-4  เซนติเมตร
3.  เสียบยอดพันธุ์ดีลงในแผลของต้นตอ ให้รอยแผลตรงกันแล้วใช้เชือกมัดด้านบนและล่างรอยแผลต้นตอให้แน่น
4.  คลุมต้นที่เสียบยอดแล้วด้วยพลาสติกหรือนำไปเก้บไว้ในโรงอบพลาสติก ประมาณ  5-7  สัปดาห์  รอยแผลจะประสานกันดีและนำออกมาพักไว้ในโรงเรียนเพื่อรอการปลูกต่อไป


5.  การตัดชำ  คือการนำส่วนต่่าง ๆของพืชพันธุ์ดี  เช่น  ใบ  ราก  มาตัดและปักชำในวัสดุเพาะชำ  เพื่อให้ได้พืชต้นใหม่จากส่วนที่นำมาตัดชำ  พืชที่นิยมนำมาตัดชำ  เช่น  เทียนทอง  เข็ม  โกสน
   การตัดชำ  มีขั้นตอนดังต่อไปนี้
1.  ตัดโคลนกิ่งให้ชิดข้อยาวประมาณ  15-20  เซนติเมตร โดยตัดเฉียงเป็นรูปปากฉลามและตัดปลายบนให้เหนือตาประมาณ  1  เซนติเมตร
2.  ใช้มีดปลายแหลมกรีดบริเวณรอบโคลนยาว 1-1.5  เซซนติเมตรประมาณ  2-3  รอย
3.  ปักกิ่งชำลงในวัสดุเพาะชำลึกประมาณ  2.5-5  เซนติเมตร
4.  นำเข้าโรงอบพลาสติกหรือถุงพลาสติกขนาดใหญ่  ประมาณ  25-30  วัน  กิ่งตัดชำจะแตกยอดอ่อนพร้อมออกราก  เมื่อมีจำนวนมากพอจึงย้ายไปปลูกต่อไป